Wat een pottenkast met zo’n professor
(bij wijze van inleiding)

Zondag 27 juli naar de NRC-podcast met Evert van der Zweerde geluisterd. Een beetje de ervaring als van een dominee: de woorden kabbelen door een vertrouwde bedding, pas achteraf denk je: wacht eens even... En dan komt de oudcalvinistische gewoonte boven: sommige woorden zelf markeren de bedoeling van de schrijver of spreker beter dan de hele zinnen die hij als stroop smeert. Zo wist mijn moeder genoeg als een dominee het over ‘de Heer’ had en niet over ‘de Here’, laat staan ‘de Heere’, zoals het natuurlijk hoorde.
En zo liet Evert van der Zweerde (emeritus, Radboud, Sociale en politieke filosofie) zich het best kennen, als een vermomde Mearsheimer, in een paar zinnen over de voormalige Warschaupact landen die nu deel uitmaken van de EU en de NAVO aan de ene kant en Zuid-Ossetië aan de andere kant: de eerste waren ‘ingelijfd’, door ons, dat tweede had Rusland ‘geïncorporeerd’. Dat laatste woord viel nog een paar keer.
Evert wist zeker dat Rusland zich niet verder zou vergrijpen aan Europa. Tja, af en toe had het land een zondebokje nodig, om de interne spanningen te ontladen. Hij gaf het ons ook te doen: zó’n groot land managen, dat viel waarachtig nog niet mee. Het waren speldenprikjes, anders niet, daar moesten we maar mee leren leven – al was het voor de betrokkenen, ach, ach, natuurlijk wel een drama...
Evert ziet Rusland als een natuurverschijnsel, natuurgeweld dat we op z’n tijd maar uit moeten laten razen. Hij voorziet (natuurlijk) een soort overwinning voor Poetins Rusland – het zal niet anders zijn: land afstaan, mogelijk geneutraliseerd, etc. Dat de NAVO zo de oorlogstrom roert: niet nodig, overdreven, etc.
Ik moet zeggen: als ik niet in Oekraïne beland was geraakt, had ik misschien óók nog steeds zo gedacht. Want: ik denk dat Evert geen donder weet van Oekraïne, in zijn zwijmel en fascinatie voor het ontzagwekkende. Veertig keer Rusland bezoeken (zoals zijn aantal visites in de tekst bij de podcast staat aangegeven) gaat je kennelijk niet in de kouwe kleren zitten (trouwens, ik ben er geloof ik vaker geweest, maar dit terzijde). En Tsjajkovski dan, en Rachmaninov... (En Bach dan, en Goethe).
Mijn verhuizing naar Oekraïne heeft mij definitief de ogen geopend voor Rusland als koloniale mogendheid – daarover geen woord bij Evert. Hij ziet ‘de Rus’ – en dus ook Poetin – als de noodzakelijke mens die zo’n grote boel bij elkaar houdt. Eigenlijk is die hele Federatie, zoals daarvoor de Sovjet-Unie, en daarvoor het Russische Tsarenrijk) als de ‘wodkaman’s burden’. Voor mij geldt thans, en inmiddels allang: ik – en de wereld met mij, hoop ik – heeft genoeg van het middelpuntvliedende van dat bullyland. Zoals ons land, hopelijk, op 29 oktober óók genoeg heeft van het extremistische in de vaderlandse politiek. Everything is connected.
Een van de onthutsendste dingen na beluistering, achteraf: Evert is er pas nog geweest, in dat Rusland van hem. Onvoorstelbaar. Contacten aanhalen? De sfeer opsnuiven? En ja hoor: de mensen zijn er net als ‘bij ons’, het is allemaal net Amsterdam...

P.S. Trouwens, ik hoor hier weer het luchtalarm. Fijne dag verder, lieve mensen.

Arie van der Ent,
Hermanivka,
28 juli 2025

ISBN: 978-94-91389-53-5
Winkelprijs: € 24,95
Eerste uitgave: 2025
Auteur: Arie van der Ent
Softcover: 148 x 210 mm
Pagina's: 336
Informatie: email